Rozpoznanie raka piersi często zostaje postawione zbyt późno. Rocznie 12.000 Polek dowiaduje się o chorobie, a niestety połowa z nich umiera. Jeśli chodzi o stan faktyczny w naszym województwie, to statystyki podają, że w latach 2002-2004, na 470 mieszanek Podkarpacia, u których wykryto ten rodzaj nowotworu, zmarło 198.

Możemy to zmienić.

Nowotwory złośliwe sutka są najczęstszymi nowotworami u kobiet, jednak notuje się (chociaż bardzo rzadko) również zachorowania wśród mężczyzn.

Jest znaczna grupa osób, które hołdują poglądowi, że lepiej zostawić sprawy swojemu biegowi i nie badać się, gdyż zdiagnozowanie raka jest równoznaczne z przegraną w walce z nim. Tymczasem skutek jest przeciwny i bardzo groźny, bo rak nie leczony sukcesywnie się rozwija.

Rak w fazie początkowej rośnie powoli, trwa to najczęściej kilka lat. Taki stan rzeczy właśnie stwarza możliwość pokonania go nawet w 100%. Jedynym więc sposobem na zdrowie jest regularne wykonywanie badań mammograficznych.

Na ogół do lekarza trafiamy, kiedy już coś ze zdrowiem jest nie tak, a wtedy bywa czasem za późno na skuteczne leczenie. W myśl złotej zasady, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć, warto poświęcić sobie nieco czasu. To pacjentki są w stanie wykryć więcej przypadków raka piersi niż lekarze, ponieważ najlepiej znają swoje organizmy i obserwując je, dostrzegą więcej niż lekarz podczas kilku minut badania.

Przez lata obserwacji rozwoju raka piersi ustalono listę czynników, które mogą sprzyjać jego rozwojowi. Zaliczają się do nich:
1. Położenie geograficzne i rasa – rak piersi częściej występuje w Europie, rzadziej w Azji i Afryce.
2. Wiek – zagrożenie nowotworem wzrasta u kobiet, które ukończyły 35 lat, najczęściej chorują 50-70-latki.
3. Genetyka, czyli występowanie w rodzinie – ryzyko jest duże, jeśli kobiety z najbliższej rodziny miały raka piersi.
4. Cykl miesiączkowy – jeśli pierwsza miesiączka wystąpiła przed 12 a klimakterium powyżej 55 roku życia, także należy zwrócić większą uwagę na możliwość rozwoju nowotworu.
5. Ciąża – ryzyko jest większe u kobiet, które pierwsze dziecko urodziły po 30 roku życia, bądź też są bezdzietne.
6. Karmienie piersią – zalecane wszystkim kobietom, nawet, gdyby miało trwać tylko kilka tygodni, ponieważ nawet krótki okres karmienia daje pewną ochronę przed rozwojem raka.
7. Hormonalne środki antykoncepcyjne – jeśli kobieta stosuje ten rodzaj antykoncepcji dłużej niż 8 lat, istnieje możliwość zachorowania.
8. Otyłość – Tkanka tłuszczowa magazynuje hormony żeńskie (estrogen) w organizmie a ten właśnie hormon odpowiada za rozwój nowotworu piersi. Ryzyko wystąpienia raka u kobiet otyłych jest trzykrotnie większe niż u kobiet z prawidłową wagą. Otyłość wpływa na rozwój wszystkich rodzajów raka piersi i sprzyja przerzutom. Najbardziej narażone są kobiety, które przytyły po 18 roku życia.

Powodami do naszego zaniepokojenia mogą być:
- bardziej niż dotychczas widoczne przez skórę naczynia żylne na piersi,
- zmiany w kolorze lub strukturze skóry piersi,
- zmiany wielkości lub kształtu jednej z piersi,
- dołki, zaciągnięcia albo owrzodzenia brodawki bądź skóry na piersi, zmiany kształtu lub zarysu brodawki,
- zmiany w wyglądzie brodawek, takie, jak np. zaczerwienienia, strupki, wciągnięcia, łuszczenie naskórka,
- krwawienie lub wyciek wydzieliny z brodawek,
- obrzęk ramienia,
- wszelkie wyczuwalne zgrubienia lub guzki w piersi lub pod pachą.

Warto skorzystać z programu, jaki Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia przeznaczyło dla pacjentek. Każdej kobiecie, która osiągnęła 50 lat, przysługuje darmowe badanie mammograficzne, bez skierowania od lekarza. Wystarczy tylko pojawić się w placówce wykonującej takie badanie z dowodem osobistym i wynikami wcześniejszych mammografii, jeśli takie są. Będą one potrzebne do porównania ewentualnych zmian.

Co jakiś czas tematem nowotworu piersi, jako stale aktualnym, zajmują się czasopisma kobiece - do kampanii antynowotworowej włączyły się ostatnio „Przyjaciółka” i „Vita”. Można także zdobywać informacje dzwoniąc pod numer infolinii 9488 lub wchodząc na stronę internetową www.szpital.rzeszow.pl

Jednym z elementów kampanii jest wysyłanie imiennych zaproszeń do osób z grupy największego ryzyka. Przedsięwzięcie to ruszyło od 12 marca i zajmuje się nim Ministerstwo Zdrowia. Zaproszenie jest swoistym przypomnieniem, nie trzeba się przejmować, że jeśli nie wykorzystało się go zaraz po otrzymaniu, to już nie ma możliwości wykonania darmowej mammografii. W naszym województwie ok. 132 tysięcy kobiet otrzyma pocztą takie właśnie zaproszenia, wysyłanie ich potrwa do końca czerwca. Nie trzeba zatem koniecznie czekać na ich przysłanie, można uprzedzić fakty i już teraz zapisać się na badania. Pamiętajmy - niepotrzebne jest skierowanie, jeśli ma się skończone 50 lat.

Adresy ośrodków na terenie województwa, które wykonują bezpłatne badania mammograficzne:

Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek
Onkologiczny im. Ks. B. Markiewicza
Brzozów, ul. Ks. Bielawskiego 18
tel. (0-13) 430-95-52

Zespół Opieki Zdrowotnej w Dębicy
Dębica, ul. Krakowska 91
ul. Krakowska 91
tel. (0-14) 670-36-21

Centrum Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Mgr farm. Klaudiusz Such
Dębica, ul. Batorego 18
tel. (0-14) 681-77-66, 681-77-88

ALMED Sp. z o.o. NZOZ ALMED
Przychodnia Spec.-Diagn.
Jarosław, ul Grunwaldzka 1
tel. (0-16) 621-15-59, 631-71-14

Szpital Specjalistyczny w Jaśle
Jasło, ul. Lwowska 22
tel. (0-13) 446-20-41

Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie
Krosno, ul. Korczyńska 57
 tel. (0-13) 436-41-10

Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Leżajsku
Leżajsk, ul. Leśna 22
tel. (0-17) 242-71-13

Zespół Opieki Zdrowotnej
Łańcut, ul. Paderewskiego 5
tel. (0-17) 224-01-00

NZOZ Ośrodek Diagnostyczny Chorób Nowotworowych Fundacji SOS Życie
Mielec, ul. Tańskiego 2
tel. (0-17) 582-40-60, 852-40-61

Wojewódzki Szpital w Przemyślu
Przemyśl, ul. Monte Cassino 18
tel. (0-16) 677-50-01

ZOZ Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej
Przeworsk, ul. Szpitalna 16
tel. (0-16) 648-72-19

Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Nr 1 w Rzeszowie
Rzeszów, ul. Czackiego 2
tel. (0-17) 853-52-81

Zespół Opieki Zdrowotnej nr 2
Rzeszów, ul. Fredry 9
tel. (0-17) 861-36-00

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. F. Chopina
Rzeszów, ul. Chopina 2
tel. (0-17) 852-53-50

Centrum Medyczne MEDICOR
Rzeszów, ul. Jabłońskiego 2/4
tel. (0-17) 852-61-58

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Centrum Medyczne MEDYK
Rzeszów, ul Chopina 1
tel. (0-17) 850-93-40

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MAZ-MED
Rzeszów, ul. Orzeszkowej 16
tel. (0-17) 852-80-00, 862-57-47

Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej
Powiatowy Szpital Specjalistyczny
Stalowa Wola, ul. Staszica 4
tel. (0-15) 843-32-05, 843-32-13

Wojewódzki Szpital im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej
Tarnobrzeg, ul. Szpitalna 1
 tel. (0-15) 812-30-01

Opracowanie: Małgorzata Bereś
Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program
Wczesnego Wykrywania Raka Piersi