Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Komu przysługuje prawo do pomocy społecznej?

Prawo do pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, które znajdują się w trudnej dla nich sytuacji w szczególności z powodu:

• ubóstwa,
• sieroctwa,
• bezdomności,
• niepełnosprawności,
• długotrwałej lub ciężkiej choroby,
• przemocy w rodzinie,
• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
• bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
• trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
• alkoholizmu lub narkomanii,
• zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
• klęski żywiołowej lub ekologicznej,
• lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.

Komu przysługuje prawo do świadczeń pieniężnych?

1. Osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 542 zł.
2. Osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 456 zł.
3. Rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Co to jest dochód?

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania. Do dochodu nie wlicza się alimentów świadczonych przez osobę ubiegającą się o pomoc, jednorazowych świadczeń socjalnych oraz świadczeń w naturze.

Rodzaj świadczeń z pomocy społecznej

1. Świadczenia pieniężne:
   • zasiłek stały,
   • zasiłek okresowy,
   • zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
   • zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
   • świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców.
2. Świadczenia niepieniężne:
   • praca socjalna,
   • składki na ubezpieczenie zdrowotne,
   • składki na ubezpieczenie społeczne,
   • pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
   • sprawienie pogrzebu,
   • poradnictwo specjalistyczne,
   • interwencja kryzysowa,
   • schronienie,
   • posiłek,
   • niezbędne ubranie,
   • usługi opiekuńcze,
   • specjalistyczne usługi opiekuńcze,
   • pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.

Osoby niepełnosprawne to takie, które posiadają stopień niepełnosprawności orzeczony przez Zespół d/s Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności, Komisję przy ZUS, KRUS, oraz osoby z dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi i umysłowymi.

Za niepełnosprawne uznać należy osoby, których stan fizyczny, psychiczny i umysłowy powoduje trwałe lub okresowe utrudnienia, ograniczenia bądź uniemożliwia pełnienia ról i zadań społecznych na poziomie powszechnie przyjętych kryteriów.

Naruszenie sprawności organizmu uważa się za:

1.  trwałe (stałe) – jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy,
2. okresowe – jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia,

Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony jednak na okres nie dłuższy niż  do ukończenia przez dziecko 16 roku życia.

Komisja orzeka:

1. Znaczny stopień niepełnosprawności orzeka się w przypadku naruszenia sprawności    organizmu powodującej:
   • niezdolność do podjęcia zatrudnienia poza zakładem aktywności zawodowej lub zakładem pracy chronionej,
   • całkowitą zależność od innej osoby w pełnieniu ról społecznych, właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych,
   • niezdolność do samodzielnej egzystencji polegającej na niezdolności do zaspokajania podstawowych, codziennych potrzeb życiowych takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującą całkowitą zależność od innej osoby lub konieczność zapewnienia specjalistycznej opieki instytucjonalnej.
2. Umiarkowany stopień niepełnosprawności orzeka się w przypadku naruszenia sprawności    organizmu powodującej:
   • możliwość podjęcia zatrudnienia na stanowisku pracy, przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności,
   • możliwości pełnienia ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych, z częściową lub okresową pomocą innej osoby,
   • konieczność okresowej lub częściowej pomocy i opieki innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
3. Lekki stopień niepełnosprawności orzeka się w przypadku naruszenia sprawności organizmu dającego się kompensować za pomocą wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub lecznicze środki techniczne.

Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności dla powiatu rzeszowskiego mieści się w Rzeszowie przy ul Batorego 9.

Tryb postępowania przy orzekaniu:

Powiatowy zespół orzeka na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego albo za ich zgodą, na wniosek Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Do wniosku należy załączyć, zaświadczenie o stanie zdrowia osoby zainteresowanej wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności1, wydane przez lekarza pod opieką którego znajduje się osoba zainteresowana, nie wcześniej niż na 30 dni przed złożeniem wniosku oraz posiadaną dokumentację medyczną.

Problemy opiekuńczo – wychowawcze

Rodzina jest podstawową komórką społeczną spełniającą istotne funkcje zaspokajające potrzeby społeczne, psychiczne i emocjonalne swoich członków. Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu dziecka. Składa się na nie: struktura rodziny, atmosfera wychowawcza w domu, poziom wykształcenia rodziców, sytuacja materialna i zdrowotna. Bezradność wynikająca z zaburzenia równowagi systemu rodzinnego przejawiającego się trudnościami we własnym wypełnianiu ról społecznych przez poszczególnych członków rodziny często jest przyczyną złego funkcjonowania rodziny. Objawia się to poprzez problemy w wypełnianiu ról rodzicielskich i problemy wychowawcze związane z prezentowaniem przez dzieci agresywnych zachowań, łamaniem obyczajów i norm społecznych. Wszelka pomoc w takim wypadku powinna zmierzać do udzielania rodzinie wsparcia w odbudowie prawidłowych relacji i umacniania prawidłowych postaw rodzicielskich. Warunkiem powodzenia jest możliwie jak najwcześniejsze udzielenie pomocy oraz stosowanie działań profilaktyczno-ochronnych.

Wspieranie rodziny, przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, to zespół planowanych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania funkcji.

Rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnia się wsparcie, które polega w szczególności na:
•    analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie,
•    wzmocnieniu roli i funkcji rodziny,
•    rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny,
•    podniesienie świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny,
•    przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny,
•    pomocy w integracji rodziny,
•    dążeniu do reintegracji rodziny.

Rodzina może otrzymać wsparcie poprzez działania instytucji i podmiotów, które działają na rzecz dziecka i rodziny, a także placówek wsparcia dziennego oraz rodzin wspierających. Wspieranie rodziny prowadzone jest w formie pracy z rodziną oraz pomocy w opiece i wychowywaniu dziecka. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:
•    konsultacji i poradnictwa specjalistycznego,
•    terapii i mediacji,
•    usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych,
•    pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego.

Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej mogą otrzymać wsparcie od gminy w formie asystenta rodziny.

Asystent rodziny

Asystent rodziny to jedno z nowych stanowisk, jakie zostało dopisane do wykazu pracowników samorządowych zatrudnianych przez gminy i powiaty.

Asystent rodziny ułatwia rodzicom wypełnianie ról społecznych, aby doprowadzić do osiągnięcia podstawowej stabilizacji życiowej i nie dopuścić do umieszczania dzieci poza rodziną, w placówkach lub rodzinach zastępczych. Praca z rodziną (biologiczną) powinna być organizowana lub kontynuowana również w sytuacji czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.

Powierzając asystentowi rodziny pracę z daną rodziną, uwzględnia się przede wszystkim zakres pomocy, jaka powinna być udzielona rodzinie. Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną za jej zgodą i z jej aktywnym udziałem, w miejscu  jej zamieszkania lub przez nią wskazanym. Asystent może także pracować z rodziną na podstawie postanowienia sądowego.

W przypadku, gdy ośrodek pomocy społecznej poweźmie informację o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie wywiad środowiskowy, na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej. Po dokonaniu analizy sytuacji rodziny, pracownik socjalny przeprowadzający wywiad środowiskowy wnioskuje do Kierownika ośrodka pomocy społecznej o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny. Zadaniem asystenta rodziny jest przede wszystkim udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w uzyskaniu zatrudnienia, podnoszeniu kwalifikacji zawodowych oraz zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego. Oznacza to pomoc bardzo wszechstronną – od pomocy w codziennych obowiązkach domowych – uczeniu racjonalnego gospodarowania budżetem domowym, żywienia, sprzątania itp. do pomocy przy poszukiwaniu zatrudnienia, załatwianiu spraw urzędowych.
Asystent rodziny pracuje z całą rodziną, ponieważ problemy poszczególnych jej członków wymagają systemowego podejścia. Najczęściej praca z rodziną zaczyna się od rozwiązywania jej problemów socjalnych. W dalszej kolejności rozwiązywane są konflikty, które występują w rodzinie. Bez ich rozwiązania często trudno wyeliminować uzależnienia, przemoc czy zaniedbywanie dzieci. Podejmowane działania przez asystenta w ramach współpracy z rodziną mają przede wszystkim na celu wzbudzenie w rodzinie wiary w swoje możliwości, które do tej pory uznawane były przez nich za niemożliwe.

Nową formą pomocy dla rodzin przeżywających trudności w zakresie opieki i wychowania dzieci są także RODZINY WSPIERAJĄCE, które przy współpracy z asystentem rodziny pomagają w przezwyciężeniu tych problemów.

Zadaniem rodziny wspierającej nie jest wyręczanie, lecz aktywna pomoc w przezwyciężaniu trudnych sytuacji w rodzinach tego wymagających. Formy pomocy mogą być bardzo różne, uzależnione od potrzeb oraz współpracy między zainteresowanymi. Dotyczyć one mogą: wskazówek dotyczących sprawowania opieki i wychowania dzieci, kształtowania i wypełniania podstawowych ról społecznych, organizacji czasu rodziny, pomocy w nauce, racjonalnego prowadzenia budżetu domowego oraz prowadzenia gospodarstwa domowego.

Rodzinę wspierającą ustanawia wójt właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny wspieranej po uzyskaniu pozytywnej opinii kierownika ośrodka pomocy społecznej na podstawie przeprowadzonego przez pracownika socjalnego wywiadu środowiskowego. Z rodziną wspierającą zawierana jest umowa, która określa zasady zwrotu kosztów związanych z udzielaniem pomocy.

W sprawach dotyczących rodzin wspierających oraz asysty rodzinnej prosimy o kontakt:
z asystentem rodziny – Katarzyną Maślanką tel. 17 77 13 774 lub z kierownikiem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebownisku – Marią Fludą tel. 17 77 13 772

Przemoc w rodzinie

Krzyki, bicie, upokarzanie, wyzywanie, zabieranie pieniędzy a nawet gwałt – to wszystko zalicza się do domowej przemocy. Jak ją rozpoznać i pomóc sobie lub osobie, która padła jej ofiarą?

O przemocy domowej możemy mówić zawsze wtedy, gdy ktoś bliski działając umyślnie i wykorzystując przy tym swoją przewagę (np. siły), narusza Twoje prawa i dobra osobiste, a także powoduje, że cierpisz i ponosisz jakieś szkody. Pamiętaj, przemoc w rodzinie  to nie tylko bicie i siniaki! Oprócz fizycznego znęcania się zalicza się do niej także przemoc psychiczną, seksualną czy ekonomiczną (kontrolę finansów i życia zawodowego). 

Jakie zachowania można uznać za przemoc?

• Przemoc fizyczna to np.: bicie, klapsy, kopanie, popychanie, policzkowanie, szarpanie za włosy, drapanie, plucie, rzucanie przedmiotami, wykręcanie rąk, krępowanie (np. wiązanie), duszenie, oparzenia zadawanie ran.
• Przemoc seksualna polega na zmuszeniu drugiej osoby do podjęcia aktywności seksualnej czy pewnych praktyk seksualnych, wbrew jej woli – zarówno przy użyciu siły fizycznej,  jak i np. szantażu emocjonalnego. Ta forma przemocy jest zgłaszana i rozpoznawana stosunkowo rzadko, głównie ze względu na wstyd osoby, która pada jej doświadcza.
• Gwałt małżeński – podobnie jak każdy inny gwałt – jest  przestępstwem i nic nie tłumaczy sprawcy.

O ile zarówno przemoc fizyczna czy seksualna pozostawiają często jakieś ślady, które mogą zostać wykorzystane, np. jako dowody przeciwko sprawcy, o tyle stosowanie przemocy psychicznej niejednokrotnie trudno udowodnić. Do jej przejawów zalicza się, np.: wyśmiewanie, groźby, degradację werbalną (w tym: zawstydzanie, wyzywanie, upokarzanie i poniżanie), obwinianie (także za przemoc), krytykę, manipulowanie poczuciem winy, wmawianie choroby psychicznej, narzucanie własnych sądów, izolację społeczną (kontrola i ograniczanie kontaktów z innymi osobami,  np. znajomymi czy rodziną), wykorzystywanie dzieci do sprawowania kontroli (np. groźby pozbawienia kontroli rodzicielskiej).

Do przemocy psychicznej zalicza się także przemoc ekonomiczną. Polega ona na kontrolowaniu finansów, np. poprzez: odbieranie zarobionych pieniędzy, kontrolę wydatków, wydzielanie zbyt niskich kwot na niezbędne wydatki, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej.

Jeśli w twojej rodzinie występuje przemoc, pamiętaj że:
przemoc jest przestępstwem i nic nie usprawiedliwia jej stosowania. Nikt nie ma prawa krzywdzić drugiego człowieka.

Kiedy czujesz się zagrożona/y poinformuj o tym Policję  w Trzebownisku tel: 17 77 12 997 
lub Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebownisku tel.:

• 17 77 13 773,
• 17 77 13 774,
• 17 77 13 775,
• 17 77 13 779,

w którym działa Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

Zespół  Interdyscyplinarny to grupa osób reprezentująca instytucje i organizacje, której celem jest podejmowanie działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Zespół interdyscyplinarny powołuje wójt  na mocy art.9a ust.2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych oraz kuratorzy sądowi. W skład zespołu interdyscyplinarnego mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Istotnym elementem w walce z przemocą w rodzinie jest Niebieska Karta zakładana przez funkcjonariuszy policji, pracowników socjalnych, członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pedagogów szkolnych. Niebieska Karta dokumentuje interwencję w sprawie przemocy i uruchamia działania interwencyjne i pomocowe na rzecz ofiary. Ułatwia rozpoznawanie i dokumentowanie przypadków przemocy i organizowanie pomocy w środowiskach lokalnych. Podjęte działania mają na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania rodziny.

Postępujące zmiany społeczno-ekonomiczne, coraz szybszy postęp techniczno – informacyjny, wzrost stopy życiowej ludności, rozwój i osiągnięcia medycyny, przyczyniają się do wydłużenia życia ludzkiego. Konsekwencją tego jest szybszy wzrost liczby osób w podeszłym wieku, niż liczby osób nowo narodzonych. Mówiąc „osoby starsze” mamy na myśli osoby w wieku poprodukcyjnym. Sytuacja ludzi starych jest złożona i uwarunkowana takimi czynnikami jak: pogorszenie stanu zdrowia, zanik tradycji międzypokoleniowych, przemiany kulturowe, niekorzystne warunki życia i pogorszenie sytuacji materialnej. Towarzyszy temu brak aktywności społecznej, izolacja i osamotnienie. Występuje obniżanie procesów poznawczych, zmniejsza się zdolność przystosowawcza do nowych sytuacji, zwiększa nieporadność życiowa, pojawia się sztywność schematów myślowych oraz osłabienie pamięci. W sferze uczuć; skłonność do depresji, zmienność nastrojów, egoizm, wzrost podejrzliwości, poczucie zagrożenia, postawa roszczeniowa, domaganie się pomocy itp. Tak więc do najważniejszych problemów ludzi starych można zaliczyć: samotność, chorobę, inwalidztwo, życie w ubóstwie i poczucie nieprzydatności. 

Politykę społeczną wobec osób starszych można zdefiniować jako system realizowanych w jej ramach działań mających na celu wszechstronną kompensację malejących wraz z wiekiem możliwości samodzielnego zaspokajania potrzeb, integrację z lokalną społecznością i przygotowanie do starości. Jedną z podstawowych instytucji służących osobom starszym jest Ośrodek Pomocy Społecznej.

Usługi oferowane przez OPS ściśle określa ustawa o pomocy społecznej.

Celem ośrodka jest dążenie do jak największej samodzielności jego podopiecznych i ich aktywizacja w podejmowaniu działań zmierzających do poprawy jakości własnego życia.

Problem ludzi starszych zarysowuje się, przede wszystkim, kiedy są to osoby samotne lub niepełnosprawne. Znaczna część osób starszych z terenu gminy to osoby mieszkające z rodzinami i mogące liczyć na pomoc ze strony bliskich. Na terenie gminy mieszkają też osoby nieposiadające bliskiej rodziny ani osób stale troszczących się o ich codzienny byt. Te właśnie osoby pozostają w kręgu szczególnego zainteresowania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, który świadczy im pomoc w formie usług opiekuńczych, pomocy finansowej, rzeczowej oraz pracy socjalnej. Usługi opiekuńcze świadczone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, w niektórych przypadkach, są niewystarczającą formą pomocy. Dzieje się tak, kiedy osoby starsze, samotne wymagają całodobowej opieki i pielęgnacji. W celu zabezpieczenia takich świadczeń niektóre osoby są kierowane do domów pomocy społecznej. Kolejnym problemem części osób starszych jest niska kwota otrzymywanych świadczeń, co powoduje, że należą one do najbiedniejszej warstwy społecznej. Otrzymywane świadczenia emerytalno – rentowe często nie wystarczają na pokrycie niezbędnych wydatków na leczenie. Kłopoty dnia codziennego w połączeniu z trudną sytuacją materialną i zdrowotną nasilają problem osamotnienia i izolacji osób starszych w środowisku.

W powiecie rzeszowskim funkcjonują nastepujące domy pomocy społecznej:

1. Dom Pomocy Społecznej w Górnie
2. Dom Pomocy Społecznej w Dynowie
3. Dom Pomocy Społecznej w Kąkolówce
4. Dom Pomocy Społecznej w Chmielniku
5. Dom Spokojnej Starości „Lesniówka” w Turzy
6. Dom Spokojnej Starości „Złote Liście” w Zarzeczu

Bezdomność to jedno z najgroźniejszych zjawisk, które spowodowane jest wieloma czynnikami, w tym społecznymi, psychologicznymi oraz natury prawnej.

Ustawa o pomocy społecznej bezdomnym określa „ osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o najmie lokali mieszkaniowych i nigdzie niezameldowaną na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych.”

W literaturze fachowej wyróżnia się bezdomnych z przymusu i z wyboru. „Bezdomni z wyboru” to ludzie o specyficznych predyspozycjach osobowościowych, przekonaniach, które nie pozwalają im nigdzie osiedlić się na stałe, zadomowić. Ludzie ci reprezentują typ wiecznego tułacza, wędrowca, który odrzucił normy życia społecznego. „Bezdomni z konieczności” to ludzie, którzy doznali niejako losowego przymusu i posiadają osobistą przyczynę bezdomności.

Można mówić także o bezdomności „ jawnej” i „ukrytej,” rozumiejąc przez pierwszą „sytuację braku mieszkania i dachu nad głową,” a przez drugą „sytuację warunków mieszkaniowych drastycznie odbiegających od społecznie akceptowanego standardu mieszkaniowego”. Na terenie gminy Trzebownisko występuje sporadycznie problem bezdomności.

Informacje o przebywaniu, koczowaniu osób bezdomnych np. na klatkach schodowych, w piwnicach lub innych miejscach niemieszkalnych prosimy niezwłocznie zgłaszać do Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebownisko (tel. (017) 7713772). Sygnały te są bardzo cenne, sprawdzamy każdy, czasem dzięki takim informacjom można uratować życie ludzkie. 

Informacje w sprawie osób bezdomnych można także zgłaszać do Komendanta Straży Gminnej w Trzebownisku.

Adresy placówek zapewniających schronienie:

• Schronisko im. Św. Brata Alberta dla mężczyzn w Rzeszowie
  ul. Jana Styki 21,tel. (017) 852-15-71
• Schronisko dla bezdomnych kobiet w Racławówce 
  Racławówka 132, tel. (17) 862-31-90
• Schronisko dla bezdomnych mężczyzn w Leżajsku
  ul. Jarosławska 4, tel. (17) 240-24-01
• Dom dla bezdomnych mężczyzn w Dębicy
  ul. Słoneczna 1, tel. (14) 670-44-71