Zazdrość w związku na początku może być odbierana jako opiekuńczość oraz zaangażowanie. Jednak czasami zdarza się, że przeradza się w kontrolę, brak zaufania i podejrzliwość. Może wtedy prowadzić do obsesji. Taka patologiczna zazdrość występuje w zespole Otella.

Zespół Otella, zwany inaczej syndromem albo kompleksem Otella jest zaburzeniem psychotycznym. Opiera się na niczym nie uzasadnionym przekonaniu o zdradzie partnerki czy partnera i całkowitym braku zaufania. Osoby z tym syndromem cierpią na daleko posunięty brak krytycyzmu w odniesieniu do własnych przekonań i postępowania.

O tym, że ktoś cierpi na urojenia niewierności może świadczyć to, że wysuwa swoje podejrzenia z mało istotnych i niejednoznacznych przesłanek np. 5 minutowe spóźnienie, treść oskarżeń jest absurdalna np. wielokrotne zdrady z dużą ilością kochanków, a także pojawiają się zachowania sprawdzające np. przeszukiwanie rzeczy w celu szukania dowodów zdrady, śledzenie. Zdarza się że oprócz urojeń na temat niewierności ujawniają się także urojenia prześladowcze np. przekonanie że żona wraz z kochankiem planują zabicie chorego. Zespół Otella częściej dotyka mężczyzn.
 
Przyczyny wystąpienia zespołu Otella
Zespół Otella może mieć różne podłoże. Za najczęstszą i najbardziej popularną przyczynę podaje się uzależnienie od alkoholu. Wieloletnie i intensywne picie może prowadzić do paranoi alkoholowej, która trwa miesiącami, a nawet latami. Dominującym objawem są urojenia niewiary partnerskiej. Zespół ten wykształca się zazwyczaj u osób, które już wcześniej były podejrzliwe i zazdrosne. Często na tym tle pojawiają się także zachowania agresywne. Zarzuty o zdradę wynikają z przyczyn biologicznych np. problemy seksualne osoby pijącej oraz psychologicznych np. partner czy partnerka odmawia stosunku z osobą pijaną.

Jednak nie każda osoba uzależniona od alkoholu cierpi na zespół Otella. Może wykształcić się on również u osób uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających. Częstą przyczyną jest także trauma po poprzednim związku, bardzo niska samoocena, ale też choroba - schizofrenia paranoidalna.
 
Zachowania przemocowe w zespole Otella
W opinii chorego niewierność powinna być potępiana i karana. W związku z tym podejmuje on wiele, często agresywnych działań wobec osoby, z którą jest w związku np. śledzi, podsłuchuje, przeszukuje rzeczy osobiste, nachodzi w pracy czy miejscach publicznych, nęka telefonami, grozi, wymusza przyznanie się do „winy”, wyzywa, obraża.

U osób uzależnionych od alkoholu, którzy dopuszczają się przestępstwa jedną z częstych przyczyn stojących za złamaniem prawa jest właśnie chorobliwa zazdrość. Urojenia na tym tle są także powodem znęcania się, maltretowania, a niestety nawet zabójstw. Zdarza się, że zakończenie takiego związku nie kończy prześladowania. Wtedy ofierze zostaje możliwość ochrony poprzez drogę sądową np. wystąpienie o zakaz zbliżania.
 
Pomoc osobie z zespołem Otella
W przypadku, kiedy zespół Otella jest skutkiem paranoi wywołanej chorobą alkoholową należy zacząć od leczenia alkoholizmu. Zachowanie trzeźwości jest konieczne do podjęcia walki z patologiczną zazdrością, jednak nie gwarantuje jej ustąpienia. Często właśnie całkowita rezygnacja z alkoholu czy wystąpienie zespołu abstynenckiego, nasila objawy.

W leczeniu potrzebna jest psychoterapia, a w niektórych przypadkach nawet hospitalizacja. Pomoc psychiatryczna konieczna jest głównie dla osób agresywnych. Cały proces leczenia farmakologiczny oraz psychoterapeutyczny jest długi i żmudny, a efekty nie są gwarantowane. Niestety często nie osiąga się całkowitej poprawy.

Najlepiej, kiedy osoba z zespołem Otella sama jest świadoma problemu i szuka pomocy chcąc zmiany. Najczęściej jednak chory broni się przed podjęciem terapii. Uważa siebie za osobę zdrową, a podejrzewa że to inni działają na jej niekorzyść. Kiedy następują próby urealnienia takiej osoby, ta tylko utwierdza się w stanowisku, że to zachowanie innych jest przyczyną problemów. W momencie, gdy chory jest niebezpieczny dla otoczenia, zagraża najbliższym, w tym dzieciom, dopuszcza się przemocy fizycznej i psychicznej, można starać się o przymusowe leczenie na podstawie nakazu sądowego. 
 
Na koniec
Zespół Otella może zniszczyć niejeden związek czy rodzinę. Występująca w nim zazdrość jest niebezpieczna i może skutkować przemocą fizyczną, psychiczną oraz seksualną. Związek z osobą cierpiącą na zespół Otella jest możliwy, ale jednocześnie bardzo trudny. Może trwać jedynie przy zaangażowaniu dwóch osób, świadomości problemu i leczeniu.

Joanna Kiszka – psycholog
Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Górnie
 

Źródła: