W dobie cyfryzacji i powszechnego usieciowienia, dotychczasowe granice przestrzenne i czasowe uległy zatarciu. Naukowcy nazwali to zjawisko globalizacją, Procesy te powodują, że planeta Ziemia stała się jakby jedną wielką wioską. Zewsząd słychać opinie, iż człowiekowi zagraża wykorzenienie: słabną więzi emocjonalne z miejscem swego urodzenia, zanika identyfikacja ze swą rodzinną kolebką. Co więcej, niektórzy alarmują, że globalizacja stwarza niebezpieczeństwo ograniczenia do minimum wartości lokalnych, regionalnych a nawet narodowych, także w obrębie kultury. Możliwość docierania i wędrowania po antypodach świata – co daje nam Internet – sprawia, iż często znamy domy naszych przyjaciół z Francji czy USA, bo bez przeszkód i trudu odwiedzamy ich łączami Skype, podczas gdy zupełnie nieznane są nam uliczki sąsiedniej wsi. Tak się składa, że jakoś trudno wybrać się nam do sąsiadów na imprezę organizowaną na tamtejszym stadionie. Do takiej konstatacji skłania mnie choćby fakt dużej oglądalności nowego cyklu filmików emitowanych na You Tube pod hasłem „Poznajemy gminę Trzebownisko”.
 

 

Czy grozi nam zupełne wykorzenienie? Niektórym ludziom pewnie tak, generalnie jednak społeczności lokalne obronią swą tożsamość. Wobec ataku globalizacji obserwujemy renesans inicjatyw lokalnych i ruchów regionalnych. Środowiskowi liderzy potrafią skutecznie zachęcić sąsiadów do wspólnych działań na rzecz dobra wspólnego. Przekonują o tym również doświadczenia mieszkańców gminy Trzebownisko. Dzieje się tak zarówno na płaszczyźnie aktywności OSP, KGW czy klubów sportowych, mających na naszej ziemi wiekową tradycję, ale też w ramach licznych organizacji pozarządowych, zawiązanych w ostatnich dwu dekadach.
 

 

Najstarszą tego typu organizacją w gminie Trzebownisko jest TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ ZACZERNIA Powstało 16 lutego 1981 roku. Przewodniczącym Towarzystwa został wówczas emerytowany nauczyciel inż. Michał Dudek. W maju 1985 zastąpił go na tej funkcji Tadeusz Dynia. I tak jest do dziś. Podstawowym zadaniem statutowym organizacji było dokumentowanie i krzewienie historii wsi, ochrona miejscowych zabytków, aktywizacja społeczno – gospodarcza mieszkańców z myślą o dalszym rozwoju sołectwa. Plonem kreślonych programów było m.in. kilkanaście pozycji wydawniczych o Zaczerniu, w tym dwie o charakterze monograficznym. W 1981 roku Towarzystwo przejęło Izbę Pamiątek, przekształconą potem w Muzeum Regionalne. Dożywotnim kustoszem Muzeum był Stanisław Rząsa (zm. 2002). Dziś po Muzeum oprowadzała córka Rząsy - Wanda Kosior, wspomagana przez Tadeusza Dynię oraz radną Grażynę Kacprzak. Warto kontynuować działalność Towarzystwa włączając w nią  przedstawicieli młodego pokolenia zaczernian.
 

 

Najbardziej zasłużonym ruchem społecznym dla całego naszego środowiska, obok działalności drużyn OSP, jest niewątpliwie praca Kół Gospodyń Wiejskich. W ub. roku minęło 70 lat od chwili powstania pierwszego KGW na naszym terenie; już w 1946 roku podjęło działalność KGW w Trzebownisku. Przez 34 lata, od 1981 do 2015 roku, liderką trzebowniskich gospodyń była Teresa Pieczonka. Ona też została pierwszą przewodniczącą Zarządu, zarejestrowanego w 2003 roku, STOWARZYSZENIA KÓŁ GOSPODYŃ WIEJSKICH GMINY TRZEBOWNISKO. W 2015 roku pałeczkę pokoleń na funkcji szefowej  Stowarzyszenia przejęła Joanna Rewak.
 

 

Kolejną organizacją pożytku publicznego, tak docenianą w środowisku, jest STOWARZYSZENIE POMOCY DZIECIOM I MŁODZIEŻY SPRAWNEJ INACZEJ W TRZEBOWNISKU. Założycielem oraz prezesem Zarządu Stowarzyszenia zarejestrowanego w 1992 roku, była i jest Teresa Tomaka. Władze regionu oceniają trzebowniskie Stowarzyszenie jako wzorcową organizację prowadzącą działalność na rzecz osób niepełnosprawnych. W siedzibie Stowarzyszenia - w Zespole Szkół w Łące  zlokalizowano tzw. Gminne Centrum Dziennej Aktywności.  Urządzono tu sale do zajęć i ćwiczeń,  otwarto wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego, dzieci mają swój ogród marzeń. Stowarzyszenie było wielokrotnie wyróżniane, m.in. Nagrodą Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Ważnym kierunkiem pracy edukacyjnej wśród podopiecznych jest rozwój ich talentów twórczych; wychowankowie pod kierunkiem instruktorki przygotowują programy artystyczne prezentowane potem przy różnych okazjach w Łące i w okolicy. Każdorazowo, na gminnych imprezach bożonarodzeniowych, wielkanocnych czy dożynkowych zwraca uwagę stoisko Stowarzyszenia SPRAWNI INACZEJ (patrz zdjęcie powyżej).
 

 

W Łące, oprócz jednostki OSP, równie ważną rolę w aktywizacji środowiska spełnia STOWARZYSZENIE SPOŁECZNO – KULTURALNE „WSZYSCY RAZEM”. Działa od października 2006 roku. Na czele Zarządu stoi radna RG Maria Kloc. Główną formą pracy jest urządzanie imprez kulturalnych i integracyjnych (pikniki rodzinne, Dni Łąki, koncerty kolęd, wieczorki patriotyczne). W ich trakcie proponuje się mieszkańcom atrakcyjne wystawy, turnieje, konkursy, itp. Obok letnich pikników szczególną frekwencja cieszą się, organizowane na początku stycznia w Sali Domu Strażaka, spotkania dzieci, młodzieży i seniorów celem wspólnego kolędowania. W br. wydarzeniem wieczoru stał się spektakl jasełkowy „Herody” w  wykonaniu grupy obrzędowej z GOK w Trzcianie; z imprezy tej pochodzi powyższa fotografia.
 

 

Jubileusz 10 - lecia działalności obchodzi w tych dniach STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ TRZEBOWNISKA. Zebranie założycielskie tej organizacji odbyło się bowiem w grudniu 2006 roku.  Od początku prezesem Zarządu SPT jest Stanisław Wiercioch. Organizacja - jako pierwsza spośród wszystkich organizacji pozarządowych w gminie – uruchomiła profesjonalną stronę internetową „Nasze Trzebownisko”. Publikowane tam teksty i cenne archiwalne materiały, m.in. kalendarium 600 - lecia Trzebowniska, skłoniły ich autorów do skompletowania i wydania w nakładzie 400 egz. monografii  wsi. Kolejne przygotowane publikacje to „Kalendarz Trzebownisko z lotu ptaka”, kilka numerów gazetki „Nasze Trzebownisko” oraz inicjatywa ubiegłoroczna - album „Cmentarz parafialny”. Opracowanie to było wkładem Stowarzyszenia w obchody 70 – lecia trzebowniskiej parafii. W pamięci uczniów pozostał turniej wiedzy o historii wsi. Dzięki zaangażowaniu i pomocy członków SPT udało się także przygotować i wydać monografie sąsiednich miejscowości - Nowej Wsi i Jasionki.  Dopełnieniem tych inicjatyw wydawniczych ma być „Kalendarium gminy Trzebownisko”; publikacja powinna  ukazać się w br.
 

 

Rolę kulturotwórczą i integracyjną stara się pełnić STOWARZYSZENIE „STOBIERNA WIEŚ AKTYWNA”. Organizacja funkcjonuje od 2007 roku. Corocznie w trakcie wakacji letnich urządza półkolonie dla ok. 100 dzieci z atrakcyjnym programem sportowo – rekreacyjno – edukacyjnym. Obok turnusu półkolonii w Wólce Podleśnej, to obecnie jedyna tego typu akcja wakacyjna w naszej gminie. Miejscem koloni są przemiennie obiekty Zespołu Szkół nr 1 albo ZS nr 2 w Stobiernej – Krzywe. Publikowane obok zdjęcia wykonaliśmy latem 2016 roku. Przez dziewięć lat prezesem Zarządu Stowarzyszenia była nauczycielka Izabela Pasierb. Od 2016 roku Stowarzyszeniem kieruje Karolina Pieniążek.
 

 

To plejady organizacji pozarządowych które widoczne są w krajobrazie gminy Trzebownisko zaliczyć trzeba również m.in. STOWARZYSZENIE NA RZECZ DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ ICH RODZIN JADWIŻANIE w Wólce Podleśnej. Statutową pracę organizacja podjęła w lutym 2009 roku. Prezesem Zarządu jest Małgorzata Kowal, a wiceprezesem Radosław Sworszt. Organizacja proponuje mieszkańcom bardzo szeroki program działań służących integracji i aktywizacji społeczno - kulturalnej oraz sportowo - rekreacyjnej środowiska. 
 

 
 

Najmłodszą   tego typu organizacją w naszej gminie jest powołane w 2015 roku STOWARZYSZENIE „KONNA STRAŻ OCHRONY PRZYRODY I TRADYCJI IM. 20 PUŁKU ULANOW”. Ma swą siedzibę w Tajęcinie, a wśród jego założycieli był ówczesny sołtys wsi Waldemar Kuźniar. Stowarzyszenie pięknie popularyzuje tradycje ułańskie, a nade wszystko turystykę konną oraz miłość do konia. Członkowie straży w charakterystycznych mundurach wraz ze swymi czworonożnymi przyjaciółmi są atrakcją wielu imprez środowiskowych, a także spotkań i pokazów m.in. w szkołach.
 

 

Na liście stowarzyszeń pozarządowych, których praca w różny sposób i w różnym stopniu związana jest z gminą Trzebownisko jest obecnie 15 organizacji. Każda a nich ma zapisane w swym statucie szczytne cele i zadania. Warto, choćby skrótowo zaprezentować wszystkie pozostałe. W 2008 roku powstało Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania EUROGALICJA; nasza gmina była współzałożycielem Grupy; obecnie, siedzibą stowarzyszenia jest Sokołów Młp. Kolejne organizacje w tym zacnym gronie to: działające od 2001 roku przy zaczerskiej parafii Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie AGAPE; Stowarzyszenie Przyjaciół Podkarpackiej Rodziny Szkół im. Jana Pawła II, powołane w 2001, od niedawna jego siedzibą jest ZS Jasionka; Stowarzyszenie GILDIA Miłośników Nauki (powstało w 2006, Trzebownisko); Stowarzyszenie „Ultra – Run” propagujące aktywność sportową i turystyczną (2013, Trzebownisko); Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych GAMA, które wydało m.in. album o twórczości Józefa Rysia (rejestracja 2007, Łukawiec); Stowarzyszenie Aeroklub Rzeszowski oraz Stowarzyszenie Rodzin Ostoja (2014, Jasionka).  
 

 

Materiał przygotował Ryszard Bereś