Bez spuścizny COP nie byłoby dzisiejszego rozwoju Podkarpacia i Polski. Musimy o tym dziedzictwie pamiętać – mówił marszałek Władysław Ortyl, podczas specjalnej sesji, która w ramach Kongresu 590 poświęcona została osiągnięciom Centralnego Okręgu Przemysłowego i jego wpływowi na rozwój kraju.  

Transformacja Centralnego Okręgu Przemysłowego w innowacyjne strefy ekonomiczne oparte o gospodarkę 4.0 – to podczas debaty o takim tytule politycy, eksperci od gospodarki, przedsiębiorcy i naukowcy dyskutowali    o tym, jak w oparciu o dziedzictwo COP-u i na jego osiągnięciach, dynamicznie rozwija się polska gospodarka i jaką drogę przebyła w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.  

Debatę rozpoczął symboliczny moment. Było nim wręczenie honorowej odznaki „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego” pośmiertnie dla wicepremiera, ministra skarbu II RP Eugeniusza Kwiatkowskiego. Laudację na cześć zasłużonego wygłosił marszałek Władysław Ortyl.
 
Mam dziś zaszczyt uhonorować ministra i wicepremiera polskiego rządu, twórcę COP-u - człowieka, który może być autorytetem i wzorem dla kolejnych pokoleń. W poczet „Zasłużonych dla Województwa Podkarpackiego” przyjmujemy człowieka, dla którego największym honorem była służba publiczna, bezcenną wartością była Polska,  a który klucz do jej budowy widział w kompetencjach i profesjonalizmie. Dziękując za stworzenie fundamentów pod wielkie dzieła, które stały się zaczynem chociażby Doliny Lotniczej i podwalinami rozwoju Podkarpacia, z dumą i radością chcę wręczyć pamiątkową odznakę „Zasłużonego dla Województwa Podkarpackiego” dla Eugeniusza Kwiatkowskiego – powiedział w laudacji marszałek Ortyl.

Z rąk marszałka Władysława Ortyla  oraz przewodniczącego sejmiku Jerzego Cyprysia wyróżnienie odebrała Julita Maciejewicz-Ryś, wnuczka Eugeniusza Kwiatkowskiego - twórcy COP-u. 

Dziękuję władzom województwa za pomysł uhonorowania mojego dziadka za jego dokonania. Bardzo cieszę się, że po 80 latach od budowy COP wciąż pamięta się o jego pracy. To piękne, że tyle lat później są ludzie, którzy upamiętnić mojego dziadka, że po tylu latach można zbierać owoce jego pracy. Mój dziadek był człowiekiem bardzo skromnym, nigdy nie mówił o swoich osiągnięciach. Swoją wiedzę i doświadczenie wykorzystywał dla rozwoju Polski. Dla niego najważniejszym celem, a jednocześnie honorem była służba publiczna. Dla niego podstawą rozwoju Polski była gospodarka. Uważał - słusznie -  że im polska gospodarka będzie na wyższym poziomie, tym bardziej państwo będzie niezależne i tym bardziej będzie znajdować się w kręgu zainteresowania świata. Żałuję, że mój dzidek nie doczekał chwili, kiedy jest tak pięknie honorowany. Dziś po latach można zastanawiać się jak to możliwe, że w tak krótkim czasie udało się osiągnąć tak wiele - powiedziała podczas uroczystości Julita Maciejewicz-Ryś, która nie kryła wzruszenia z otrzymanego wyróżnienia. 

Do gratulacji dołączyli się minister Paweł Mucha, wiceminister Jerzy Kwieciński oraz wojewoda Ewa Leniart. 

W panelu poświęconym gospodarczej spuściźnie COP-u udział wzięli: Paweł Mucha - Minister w Kancelarii Prezydenta RP, Jerzy Kwieciński - Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju, Lucjusz Nadbereżny -  prezydent Stalowej Woli, Marcin Chludziński - prezes Agencji Rozwoju Przemysłu, Janusz Zakręcki - prezes PZL Mielec, Ryszard Jania - prezes klastra motoryzacyjnego Wschodni Sojusz Motoryzacyjny oraz Adam Góral - prezes Asseco Poland.  Moderatorem dyskusji był marszałek Władysław Ortyl.
 
Choć projekt COP przerwała II wojna światowa to paradoksalnie jego wielkość i trwałość odczuwalna jest do dziś, szczególnie mocno odczuwamy to na Podkarpaciu – mówił marszałek Ortyl. Jak to było możliwe ? musimy pamiętać, że był to konglomerat wielu aktywności, projektów i inicjatyw, który się wzajemnie uzupełniał, był synergiczny dla całego obszaru objętego COP – podkreślał marszałek Ortyl.

Gospodarka 4.0 jest tym, co jest naszą przyszłością. Na pewno musimy zadbać o jeszcze lepszy transfer wiedzy, o innowacyjność. Oczywiście korzystając z tradycji i opierając się na niej, bo ona daje nam wielki potencjał – i trzeba go wykorzystać – mówił podczas debaty Jerzy Kwieciński - Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju,
 
To Stalowa Wola, perła COP pokazuje czym był COP dla Polski i Polaków, jakie niósł nadzieje i perspektywy. Niezwykłe jest to, że Eugeniusz Kwiatkowski był w stanie stworzyć projekt zgody narodowej, który został zrealizowany w błyskawicznym tempie. To dla nas wielkie zadanie, aby te dzieła jakie wtedy powstawały, aby dziś budując nowoczesną gospodarkę stawiać na ten sam fundament – mocniejszy niż beton i stal – fundament miłości do ojczyzny – powiedział podczas debaty Lucjusz Nadbereżny -  prezydent Stalowej Woli.

Przed nami duże wyzwania dotyczące przemysłu, ale te wyzwania łatwiej realizować w miejscu gdzie jest dziedzictwo COP. To nie jest przypadek, że Rzeszów tak się rozwija. Bo to właśnie tu były tradycje przemysłowe, to się wiąże z kapitałem społecznym, z wykształconymi pracownikami  - to procentuje, widać to na przykładzie inwestycji w specjalnych strefach ekonomicznych – podkreślał Marcin Chludziński - prezes Agencji Rozwoju Przemysłu.

Centralny Okręg Przemysłowy był największym przedsięwzięciem ekonomicznym II Rzeczypospolitej. Jego celem było zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, a także zmniejszenie biedy i bezrobocia.  

Był to okręg przemysłowy o powierzchni 60.000 km² (44 powiaty) i zamieszkany przez 6 mln ludzi, budowany w latach 1937–1939 w południowo-centralnych dzielnicach Polski. Obejmował swoim zasięgiem obszary województw: wschodnią część kieleckiego, wschodnią krakowskiego, zachodnią lubelskiego i zachodnią lwowskiego. Były tam w większości ziemie nieurodzajne i przeludnione gospodarstwa rolne. Ludność wiejska stanowiła blisko 83% populacji. Zakłady COP zapewniły pracę na terenach dotkniętych największym bezrobociem, a budowa infrastruktury towarzyszącej podniosła poziom cywilizacyjny tych terenów. Wydatki na budowę COP pochłonęły sumę 2,4 mld zł. Na rozwój COP-u przeznaczano w latach 1937–1939 około 60% całości wydatków inwestycyjnych.

Najważniejsze inwestycje COP w latach 1937-39 to: Zakłady Południowe wraz z miastem Stalowa Wola, Państwowe Zakłady Lotnicze w Mielcu, Fabryka Obrabiarek (jako filia Zakładów Cegielskiego z Poznania) oraz Wytwórnia Silników Nr 2 Państwowych Zakładów Lotniczych w Rzeszowie, Fabryka Gum Jezdnych w Dębicy, fabryki gumy, obrabiarek (produkująca m.in. broń) w Sanoku, Radomiu i Starachowicach, wytwórnie amunicji w Kraśniku, Nowej Dębie (ówczesnej Dębie – Zakład Amunicji nr 3).

Jesteśmy w ważnym momencie rozwoju Podkarpacia, ale ten rozwój nie byłby możliwy, gdyby nie dziedzictwo, na którym budujemy -  podkreślał podczas debaty o transformacji gospodarki marszałek Władysław Ortyl. Przemysł 4.0 już jest naszym udziałem. – dodał podsumowując  debatę marszałek.

Dla uhonorowania 80-lecia powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego, Narodowy Bank Polski wypuścił 5-złotową monetę kolekcjonerską, z motywem jednej z inwestycji COP-U. Jedna z monet na trafiła jako pamiątka do wnuczki Eugeniusza Kwiatkowskiego – pani Julity Maciejewicz – Ryś.  
 

Aleksandra Gorzelak-Nieduży
Foto Michał Mielniczuk
Video Sebastian Kieszkowski
Biuro Prasowe UMWP