Zespół stresu pourazowego

2022-05-24

Każdy z nas doświadcza w swoim życiu trudnych sytuacji. Niektóre z nich mają charakter traumatyczny, czyli są poza naszą kontrolą, przytłaczają bądź przerażają. Najczęstszymi przyczynami traumy jest bycie świadkiem przestępstwa, przemocy, ofiarą napaści fizycznej bądź udział w zdarzeniach zagrażających życiu np. klęska żywiołowa, udział w wypadku drogowym. Niewątpliwie taką sytuacją, która może być traumatyczna, jest wojna. Obecnie niektórzy z nas goszczą u siebie osoby z Ukrainy, które w niedawnym czasie zmagały się z trudami konfliktu zbrojnego i musiały uciekać z własnego kraju. Mogą oni przeżywać szok, niedowierzanie, strach czy złość. Jednak niektóre skutki mogą być o wiele dłuższe i spowodować m.in. PTSD czyli zespół stresu pourazowego.

Charakterystyka PTSD
Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem lękowym, które może się ujawnić na skutek doświadczenia traumatycznego wydarzenia. Szacuje się, że występuje u około 20% osób, które doświadczyły traumy. Polega na ponownym przeżywaniu zdarzenia traumatycznego, czemu towarzyszą objawy z poniższych grup:

uporczywe przeżywanie traumatycznego wydarzenia poprzez:
- natrętne i powodujące cierpienie wspominania
- koszmary związane z traumą
- odczuwanie silnych emocji takich jak przy zdarzeniu
- pogorszenie samopoczucia, gdy coś przypomina o traumie
silne unikanie bodźców związanych z wydarzeniem traumatycznym poprzez:
- unikanie myśli i emocji
- unikanie rozmów o wydarzeniu
- unikanie sytuacji i działań, które przypominają o traumie
- ograniczenie odczuwania emocji
- niepamiętanie szczegółów wydarzenia
nadmierne pobudzenia dotyczące:
- trudności z zasypianiem i utrzymaniem snu
- nerwowość, drażliwość, wybuchy gniewu
- problemy z koncentracją
- nadmierna czujność
- nadmierna reakcja na bodźcie i zaskoczenie

W PTSD pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj po 3 miesiącach od wydarzenia traumatycznego, ale mogą wystąpić nawet po pół roku. Utrzymują się powyżej miesiąca.

Skutki PTSD
Konsekwencje wynikające z PTSD mogą wpływać na :

zachowanie – osoba może unikać ludzi lub miejsc przypominających o traumie oraz mówienia o tym, co się stało, starać się nie spać ze strachu przed koszmarami, sięgać po alkohol lub narkotyki, aby się znieczulić, szukać sobie ciągłego zajęcia, próbować zapomnieć o tym co się stało;
odczucia – ktoś może czuć te same doznania fizyczne, jak podczas traumatycznego wydarzenia oraz przeżywać te same emocje np.: strach, gniew, upokorzenie, odraza, mieć poczucie dysocjacji czyli oddzielenia lub oderwania od tego, co się dzieje obecnie;
umysł – osoba może zmagać się z retrospekcjami czyli natrętnymi i mimowolnymi
wspomnieniami traumy, wyobrażać sobie to co się stało lub może się stać, obwinianie się, że można było temu jakoś zapobiec, mieć uczucie, że traumatyczne wydarzenie ponownie ma miejsce.

Pomoc osobie z PTSD
W leczeniu zespołu stresu pourazowego zaleca się psychoterapie. Terapia ma na celu zmierzenie się ze wspomnieniami, zmianę sposobu rozumienia i oceny tego co się wydarzyło, ograniczanie szkodliwych strategii radzenia sobie oraz odbudowę życia. Czasami potrzebna jest też wizyta u psychiatry. Lekarz może przepisać leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i stabilizujące nastrój. W obliczu mocno nasilonych objawów np. tendencji samobójczych czy nadużywania środków psychoaktywnych konieczna jest hospitalizacja. Bardzo ważne jest także wsparcie otoczenia oraz bliskich osób.

Jak pomóc osobom z Ukrainy, których gościmy u siebie
Ofiarowanie komuś bezpiecznego noclegu to bardzo dużo. Warto jednak pamiętać jeszcze o paru zasadach:

traktuj ludzi z szacunkiem - nie dyskryminuj osób będących pod twoją opieką, upewnij się, że traktujesz osoby na równi, a w przypadku przekazywania im dalszych kontaktów, upewnij się, że będą traktowani z poszanowaniem swoich praw;
pamiętaj o bezpieczeństwie tych, którym pomagasz – zrób wszystko, by każdy czuł sie bezpieczne, chroń przed kolejnymi cierpieniami, nie wystawiaj ludzi na dalsze ryzyko, z powodu twoich działań;
wykaż cierpliwość i zrozumienie - powrót do równowagi po takich wydarzeniach wymaga czasu. Ktoś może potrzebować ciągłej rozmowy na ten temat. Wysłuchaj oraz unikaj rad typu „daj już spokój”, „zacznij żyć dalej”
obserwuj i bądź przygotowany – bądź świadomy tego jakie są reakcje osób w PTSD oraz co może przywoływać traumę, nie bierz do siebie zachowań osób którym pomagasz np. zamknięcia w sobie, rozdrażnienia. Uprzedź też swoich domowników
i przygotuj na różne emocje i zachowania;
nie zmuszaj do rozmowy - dla niektórych mówienie pod presją tego co się stało, może tylko pogorszyć ich samopoczucie. Daj czas. Zapewnij jednocześnie, że gdyby osoba której pomagasz chciała porozmawiać to wtedy ją wysłuchasz;
pozwól płakać – nie uspokajaj. Płacz jest także sposobem wyrażania emocji. Emocje przychodzą i odchodzą, pojawiają się inne;
zadbaj o siebie – pomaganie osobom w kryzysie jest wyczerpujące i stresujące. Bądź świadomy tego co działa na ciebie, nie bierz zachowań innych do siebie. Zwróć uwagę czy twoje potrzeby są zaspokojone np. sen, jedzenie. Kiedy jest to konieczne nie bój się sięgnąć po profesjonalną pomoc dla siebie lub zaproponować ją swoim gościom.

Joanna Kiszka – psycholog
Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Górnie

Źródła:

K. Podleska „Poradnik dla osób goszczących uchodźców z Ukrainy”, Fundacja HumanDoc,
https://www.psychologytools.com/assets/ukraine/understanding_post_traumatic_stress_disorder_ptsd_pl.pdf
http://neuropsychologia.org/ptsd-zespol-stresu-pourazowego
http://www.niebieskalinia.info/index.php/ofiary-przemocy/dorosly-1/charakterystyka/31-ptsd
https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-i-zaburzenia-psychiczne,zespol-stresu-pourazowego--ptsd----przyczyny--objawy--leczenie,artykul,1587435.html

Czytano: 2475 razy

Powrót

Zespół stresu pourazowego

GALERIA