Ropę i gaz można zastąpić innymi źródłami energii. Złoto mogą wyprzeć inne, jeszcze większe, kosztowności. Woda jest bezcenna. Bez niej nie ma życia – ludzi, zwierząt, roślin. Nic dziwnego, że wizjonerów skolonizowania innych planet nęka pytanie: a czy jest tam woda? Informacje o pokładach lodu na biegunach Marsa, przybliżają szansę na to, iż kiedyś zamieszkają tam wysłannicy Ziemi.

    Żyjemy w takim rejonie ziemi, który dysponuje dostatecznymi zasobami wody. Problem jedynie w wielce kosztownych inwestycjach służących jej pozyskaniu, uzdatnieniu, zmagazynowaniu oraz dostarczeniu odbiorcom - dla celów bytowych bądź przemysłowych. Fakt dostatku wody, wcale nie zwalnia nikogo od obowiązku racjonalnego gospodarowania tym bogactwem, wręcz oszczędzania. Gdyż, jak każdy naturalny surowiec, jego zasoby – tak czy inaczej - są zawsze limitowane.

    W  przewrotnym tytule, nakreślonym na wstępie, jest więc odrobina zasadności. Najbardziej przekonujemy się o tym, gdy przytrafi się awaria. Namiastką zaś, całkiem realnych i możliwych kłopotów z wodą, był ostatni sobotni wieczór. Wystarczyło kilka dni tropikalnych upałów, by w porze największego zużycia, ciśnienie w większości sołectw spadło poniżej normy. Nawet w Trzebownisku i Jasionce „junkersy” nie chciały odpalić.
 

    Trochę historii. Do lat sześćdziesiątych ub. stulecia głównym źródłem wody pitnej mieszkańców naszej gminy były przydomowe studnie. Pierwszy wiejski wodociąg w gminie ruszył w 1968 roku w Zaczerniu; rok później (jesień 1969) wodociągi, wybudowane w czynie społecznym, połączyły zabudowania Trzebowniska. Na początku lat dziewięćdziesiątych, w ostatniej kolejności, wody z wiejskich wodociągów doczekali się mieszkańcy Łąki, Łukawca i Terliczki. Na początku, prawie każde sołectwo posiadało własną sieć i własną hydrofornię. Jedynie hydrofornia w Zaczerniu zapewniała wodę nadającą się do spożycia bez zastrzeżeń.  Studnie w Jasionce (zaopatrywały Jasionkę i Stobierną) były mocno zasolone, w Wólce z kranów płynęła brązowa cuchnąca ciecz, hydrofornia w Trzebownisku, po 10 latach intensywnej eksploatacji, była w stanie zapewnić wodę w kranach przez kilka zaledwie godzin, i to wodę drastycznie nasyconą żelazem, z 30 – krotnie przekroczonymi normami.
 

    W sierpniu 1991 roku w gazetce „Nowiny z naszej gminy” w tekście zatytułowanym „Koniec gehenny z wodą?” pisano: „Wszystko wskazuje na to, że z początkiem września do Nowej Wsi i Trzebowniska popłynie woda z nowego ujęcia na lotnisku. Bowiem trwa budowa 3 – kilometrowego rurociągu dostawczego. Z informacji sołtysów Władysława Rzucidły i Bolesława Rzucidły, stojących na czele Społecznych Komitetów Budowy, wynika, że koszt całej inwestycji wyniesie ponad 2 miliardy złotych, z tego połowę mają pokryć sami mieszkańcy. Jak zapewnia inż. Stanisław Pastuszak z UG, stacja OKL Jasionka zabezpieczy dostatek dobrej jakościowo wody dla wszystkich wsi centrum gminy”. W 1994 roku woda z Jasionki dotarła też nowym wodociągiem do Wólki. Niebawem ruszył także drugi ważny obiekt – stacja w Łące, zaopatrująca odbiorców Łąki, Łukawca i Terliczki, a od 1996 roku – przysiółek Spiny.

    Pompy studni w Jasionce i Łące czerpią wodę z głębokości  20 – 25 metrów, z podziemnego, naturalnego zbiornika w kształcie rogala, ciągnącego się od Dębicy, przez Świlczę, Jasionkę, Czarną, Tryńczę, Leżajsk po Stalową Wolę. To woda znakomitej jakości, zdrowa, smaczna, nadającą się do konsumpcji bez potrzeby chemicznej obróbki. Od 15 lat, po wyłączeniu lokalnych hydroforni, dwa ujęcia: OKL Jasionka oraz Łąka (studnia w Tajęcinie działa jeszcze czasowo), to jedyne źródła wody pitnej dla mieszkańców całej gminy. Bardzo niewielki odsetek gospodarzy wciąż korzysta z przydomowych studni. Według danych Zakładu Gospodarki jest ich zaledwie 6.
 

    Od publikacji cytowanego wcześniej artykułu prasowego minęło 20 lat. Stanisław Pastuszak nieprzerwanie kieruje gospodarką wodno - ściekową w gminie. Odnosząc się  do problemów roku 2012 mówi: - Choć gehenna jakiej doświadczali odbiorcy wody przeszła do historii, trosk i zadań nam nie brakuje. Mimo wszystko, po 20 latach nie zmieniam zdania: mamy smaczną, zdrową i tanią wodę, dostarczaną do gospodarstw domowych bez zakłóceń. Podejmujemy intensywne starania, by tak było dalej w przyszłości. Czy będzie?
 

    Tematy funkcjonowania gospodarki wodno – ściekowej, 26 czerwca, kolejny raz, stanęły na sesji Rady Gminy Trzebownisko. Zakład Gospodarki Wodno - Ściekowej obsługuje 5900 odbiorców wody. Z każdym rokiem przybywają nowi: w 2010 przybyło 143 odbiorców indywidualnych, w 2011 – 43, w br. do maja – kolejnych 27 klientów. W przeciągu roku, w Jasionce i Łące „produkuje się” blisko 800 tys. metrów sześciennych wody, to jest, średnio, ok. 2 tys. metrów na dobę; studnie pracują przez 20 godzin na dobę. I to w zasadzie zaspokaja potrzeby. Aczkolwiek są miejscowości i okresy, gdy pojawiają się kłopoty - spada ciśnienie, a nawet odnotowuje sie chwilowe przerwy w dostawach. Tak dzieje się w upalne dni oraz w sobotę wieczorem w Łące, Łukawcu, Wólce, Stobiernej czy Zaczerniu. Spada ciśnienie w Wólce, bo rury na trasie z Jasionki są zbyt małej średnicy. Podwyższona awaryjność w Stobiernej jest wynikiem kiepskiego stanu kilkudziesięciu przyłączy domowych.

    W planach władz samorządowych gminy Trzebownisko priorytetem jest nade wszystko  rozbudowa ujęcia OKL Jasionka w celu podwojenia możliwości wydobycia do 4 tysięcy metrów sześciennych wody na dobę. To kwestia następnych inwestycji: do uzdatniania wody oraz do jej zmagazynowania z kolejnych czterech studni. Już 5 lat temu, gdy do sieci gminnej podłączano bloki „szklarni”, w miejsce dwu zbiorników na 150 kubików wybudowano ogromny na 1000 metrów sześciennych. To ważny, ale zaledwie pierwszy krok naprzód. Potrzebne są następne. Podobne działania modernizacyjne podejmuje się w Łące, gdzie trwa właśnie uszczelnianie jednego ze zbiorników (patrz fotka poniżej).
 

    Od kilku lat trwa też systematyczna modernizacja sieci przesyłowych. W Trzebownisku i Zaczerniu usuwa się stare rury azbestowo – cementowe i zastępuje instalacją z tworzywa. Równolegle z wymianą starej sieci, sprawą pilną jest budowa nowych odcinków magistrali  w ramach tzw. instalacji pierścieniowej, umożliwiającej – w przypadku awarii – podanie wody z innego kierunku.

    To wszystko będzie sporo kosztować. Nic więc dziwnego, że radni już teraz zastanawiają się jak temu podołać. Wiceprzewodniczący RG Józef Mierzwa proponuje: - Na zebraniach wiejskich musimy znów zaapelować do gospodarskiej odpowiedzialności i przypomnieć o obowiązku oszczędzania wody. A może pora już mówić o nowych cenach wody, które wprawdzie rokrocznie rosną, ale bardzo symbolicznie, niewspółmiernie do skali potrzeb inwestycyjnych… Piotr Gunia z Łukawca: - Podzielam opinię, że oszczędzanie trzeba wymusić czynnikiem ekonomicznym… Przewodnicząca Rady Bogusława Czachor: - Jak sadzę, nie unikniemy tematu o zmianie systemu cen wody. Słyszę m.in. wnioski sugerujące wprowadzenie opłaty za spuszczanie deszczówki do kanalizacji,  padają postulaty zróżnicowania cen za odbiór wody, choćby  pod nowe inwestycje… Wójt Józef Fedan: - Woda i kanalizacja to tematy nierozłączne. 18 czerwca złożyliśmy wniosek do marszałka o dofinansowanie modernizacji oczyszczalni ścieków w Nowej Wsi. W następnej kolejności przyjdzie szukać środków na kolejny etap gruntownej przebudowy sieci wodociągowej, zwłaszcza na kierunkach Jasionka – Wólka, Terliczka – Łukawiec, Jasionka – Tajęcina…
 

    Przed laty, w Wólce Podleśnej,  z racji położenia i struktury gruntów, do poboru wody służyły studnie z żurawiem. W tej wsi, było to powszechne. W latach osiemdziesiątych, żurawie znikły z krajobrazu sołectwa. Sołtys Tadeusz Baran chce przy swojej posesji znów odtworzyć taką studnię z  żurawiem. - Po to choćby – komentuje – aby nasi wnukowie docenili dobrodziejstwo wiejskich wodociągów. I płynącą z kranów, kryształowo czystą wodę, traktowali z należnym szacunkiem…

                    Tekst i zdjęcia: Ryszard Bereś, archiwum